نخود در طب اسلامی ایرانی
نخود جز آن دسته از حبوبات پرطرف‌دار است که در سبد غذایی تمام خانوارها جای گرفته است، نخود خاصیت چاق‌کنندگی دارد و باعث تقویت قوای بدن است. برای آگاهی و اطلاعات بیشتر با ما همراه باشید.
نخود گیاهی یک‌ساله است که در بیشتر مناطق ایران کشت می‌شود، انواع مختلفی دارد و مزاج آن گرم و خشک، تولیدکننده خون در بدن است، شیر افزا، قاعده‌آور و ملین است؛ این مفرده نفاخ و مضر مثانه است که گرم مزاجان با سکنجبین و سرد مزاجان با شبت یا زیره می‌توانند میل کنند. نسخ درمانی متعددی در منابع با استفاده از آن آمده است و غذاهای بسیار زیادی با آن طبخ می‌شود مثل دیزی، انواع آش، فلافل و… .
فهرست مطالب
مقدمه
نخود با نام علمی Cicer arietinum L گیاهی یک‌ساله از خانواده حبوبات است. نخود در طب اسلامی ایرانی با نام طبی حِمَّصْ است. سومین دانه حبوبات، از مهم‌ترین منابع پروتئین گیاهی جهان و از حبوبات پرمصرف ایران است. به طور پرورشی در اکثر مناطق ایران کشت می‌شود. دانه‌ای قهوه‌ای کم‌رنگ، متورم و نسبتاً درشت است. نخود نفاخ و دیرهضم است و در خوردن آن نباید افراط کرد. نخود غنی از پروتئین، فیبر، مواد معدنی پتاسیم، آهن، فسفر، کلسیم، ویتامین‌های گروه ب است و همچنین کثیرالغذا، مغذی، انرژیزا، ملین، مقوی ریه، افزاینده حرارت غریزی، خون‌ساز، چاق‌کننده و اشتهاآور نیز است. در این مقاله به بررسی خواص بی‌نظیر نخود در طب اسلامی ایرانی و کاربردهای آن پرداختیم.
مزاج نخود در طب اسلامی ایرانی
مزاج نخود در طب اسلامی ایرانی عبارت است از: نخود در درجه اول گرم و خشک است. نوع بیابانی آن گرمتر و خشکتر است. از نظر بقراط در درجه دوم گرم و اول خشک بوده و سبز تازه آن در اول‌تر است. قوت آن تا سه سال باقی میماند مزاج روغن نخود در درجه سوم گرم و خشک، تند و باقوت نافذ است.
خواص نخود در طب اسلامی ایرانی
خواص زیاد و پرکاربرد نخود آن را به حبوبات پرمصرف و دوست‌داشتنی تبدیل کرده است که در زیر به آن اشاره شده است:
- تسکین سردرد ناشی از سردی؛
- مولد خون صالح؛
- تقویت‌کننده ریه؛
- رفع کرم معده؛
- کمک به هضم غذا؛
- ملین؛
- بازکننده و پاک‌کننده کبد و طحال؛
- ادرارآور؛
- بازکننده و پاک‌کننده کلیه؛
- درمان درد کمر و تسکین درد ستون فقرات؛
- تقویت قوای جنسی؛
- پاک‌کننده رحم؛
- بهبود درد سینه و زخم ریه؛
- رفع گرفتگی صدا؛
- رفع ورم لثه؛
- بهبود درد دندان؛
- اشتهاآور و چاق‌کننده؛
- تقویت مو؛
- رفع استسقا؛
- شیر افزا؛
- عرق آور؛
- قاعده‌آور؛
- رفع بی‌حسی اعضاء؛
- بهبود رنگ چهره و زردی چهره.
غذاهای مفید و پرکاربرد نخود
غذاهای زیادی از نخود در دنیا طبخ می‌شود. به چند غذای پرمصرف و پرسود که با ذائقه بسیار سازگار و سودمند است، در زیر اشاره شده است.
- نخودآب
نخودآب غذایی فوق‌العاده مقوی حاوی مواد مغذی و آنتی‌اکسیدان است. به دو روش با گوشت و بدون گوشت طبخ می‌شود. برای تهیه نخودآب، نخود را نصف روز جلوتر در آب خيس کنید. پوستش را گرفته با ماهيچه بپزید، پس از نيمهپز شدن كمى برنج (براى 400 گرم گوشت يك قاشق سرخالى) و همچنین کمی زردچوبه، زيره و نمك افزوده تا به طور کامل بپزد. برای پخت نخودآب بدون گوشت از دستور گوشت را حذف کنید.
- حمص
غذایی مغذى، سرشار از پروتئين، مواد معدنى ويتامينها است. جز غذاهاى اصلى در كشورهاى عربى است. برای تهیه حمص 300 گرم نخود را كاملاً پخته تا نرم شود و تقريباً آب آن تمام شود. بهتر است پوست نخودها را پس از خيس دادن جدا کنید. آب دو لیموترش را بگيريد و با نخود پخته داخل مخلوط‌کن كاملاً له کنید. سپس مقدار صد گرم ارده، یک‌چهارم سير له شده، كمى فلفل، زيره، شويد، جعفرى و نمك و کمی روغن‌زیتون به آن اضافه كنيد. اين مواد را به هم بزنيد تا كاملاً مخلوط شود. حمص را مىتوان به‌صورت ساندويچ سرد مصرف کرد.
نسخ کاربردی نخود در اسلامی ایرانی
نسخ متعددی از نخود در منابع طب اسلامی ایرانی ذکر شده است. این نسخ برای همه مناسب نیست و بهتر از باتوجه‌به شرایط جسمی و تحت‌نظر پزشک متخصص طب سنتی استفاده شود.
- نخود خام را پودر کرده با گلاب کمی گرم شده مخلوط کنید. برای درمان درد کمر و درد ستون فقرات به‌صورت ضماد روی یک پارچه تمیز مقداری بزنید و در موضع درد قرار دهید.
- براى كشتن كرم معده، نخود را يك شب در سركه خيس كرده و صبح ناشتا بخورید و در آن روز چيز ديگرى نخورید.
- خوردن آب خیس کرده نخود نافع تحليل ورم لثهها و تسكين درد دندان است.
- خوردن برشته سرد نشده برای رفع بواسیر ناشی از دم مفید است.
- خوردن حليم نخود با سركه و نشستن در آب پخته نخود براى رفع بيمارىهاى مقعد، پاک‌کردن رحم و دفع انگل معده مؤثر است.
- خوردن نخودآب با قدرى نمك، بازکننده گرفتگی‌ها، ادرارآور مفید درد سينه و زخم‌های ريه است.
- برای رفع عفونت مجراى ادراری پس از خیساندن نخود در آب جوش و دورریختن آب آن، به همراه 150 گرم جو پوست‌کنده نيم ساعت بجوشانيد، پنجاه گرم جعفرى تازه به آن اضافه کرده و به مدت ده دقيقه دم بكشد. از دم‌کرده، سه بار در روز يك فنجان بنوشيد.
- خیسانده خام نخود و ضماد روغن آن تقویت‌کننده نیروی جنسی است.
- هرگاه خسک و نخود را با آب آن پرورده كنید، در تقويت نیروی جنسی، بی‌عدیل است.
- براى تقويت نيروى جنسى نصف استكان نخود را شب در آب خيس كنيد و صبح نخود را پخته آب آن را با عسل بنوشيد.
- در رفع گرفتگی صدا اگر همراه با تب باشد، همراه با آب و در صورت عدم وجود تب خوردن آن با شیر سودمند است.
- طلای نخود برای بیماری‌های پوستی نظیر نمش و کلف مفید است.
- ضماد نخود نرم‌کننده ورم‌های بناگوش است.
- گذاشتن آرد نخود آرد روى زخمهاى چركين آن را باز کرده و التيام مىدهد.
- مالیدن روغن نخود بر سر سردرد را در بهبود می‌بخشد.
موارد منع مصرف نخود
موارد منع منصرف نخود به شرح زیر می‌باشد:
- مضر مثانه است، ايجاد نفخ و گاز مىكند و تازه آن خيلى ثقيل است، مصلح آن تخم خشخاش، زيره، شبت و در گرممزاجان سكنجبين است.
- اگر پس از خوردن نخود، آب بخوريد زيانآور است.
- جوشانده نخودسیاه سبب سقط‌جنین می‌شود.
نتیجه گیری
از نخود در طب اسلامی ایرانی بسیار پرفایده و پرکاربرد نامبرده شده است. دستورات فراوانی در کتب معتبر سنتی از نخود ذکر شده است که در این مقاله سعی شد، پرکاربردترین آن ذکر شود. به سبب مواد مغذی نخود افزودن هر چه بیشتر این حبوبات مقوی و مفید در سبد خانواده ضروری به نظر می‌رسد. باتوجه‌به کشت وسیع نخود در تمام کشور دسترسی به این هدف با آگاهی‌سازی، فراهم‌کردن ارزان و دسترس بودن آن دور از تصور نیست.
اگر چیز بیشتری از نخود می‌دانید که از قلم افتاده لطفاً برای ما کامنت بزارید.
